Geslacht meest monitor hagedissen (Varanus spp.) is moeilijk en savanne-monitors (V. exanthematicus) zijn geen uitzondering. Volwassen mannetjes vertonen vaak lichte fysieke verschillen met vrouwtjes, maar deze verschillen zijn vaak subtiel. Dienovereenkomstig is de meest nuttige zichtbare aanwijzing voor het bepalen van het geslacht van een monitor de aanwezigheid van hemipenale uitstulpingen, gelegen onder de staartbasis. In de praktijk is het voor beginners vaak onmogelijk om seks met zekerheid te bepalen, maar een gekwalificeerde dierenarts kan de interne geslachtsorganen van uw hagedis onderzoeken. Dergelijke inspanningen leveren meestal definitieve antwoorden op, maar er bestaan uitzonderingen.
Anatomische verschillen
Mannelijke hagedissen hebben reproductieve organen gepaard, genoemd hemipenes. Ze houden deze organen intern vast, omgekeerd in de basis van de staart, wanneer niet in gebruik. De meeste vrouwelijke monitoren hebben analoge organen met een onbepaalde functie, genaamd hemiclitori. Rijpe mannetjes bezitten ook versteende structuren, bekend als hemibacula, in hun hemipenen. In veel volwassen mannelijke exemplaren produceren de hemipenen dubbele uitstulpingen langs de onderkant van de staart, nabij de opening.
De meeste methoden voor het bepalen van het geslacht zijn afhankelijk van het proberen de aanwezigheid van hemipenen te betitelen, te visualiseren of anderszins te verifiëren. U kunt echter proberen andere fysieke eigenschappen te interpreteren. Volwassen mannelijke savannemonitoren zijn bijvoorbeeld meestal groter dan vrouwtjes en hebben grotere koppen en bredere staartbases. Echter, zonder de leeftijd van het dier te kennen of een dier van het andere geslacht te hebben waarmee u kunt vergelijken, hebben deze verschillen weinig praktische waarde.
Handmatige Eversion
Sommige keepers proberen de geslachtsorganen van hun hagedis te verpletteren door druk uit te oefenen op de basis van de staart. Hoewel ervaren handen een succesvolle eversie kunnen bereiken, kunnen sommige mannetjes het proces weerstaan, waardoor de monsters ten onrechte als vrouw worden geïdentificeerd. Verder complicerende zaken kunnen vrouwen hun hemiclitori, die moeilijk te onderscheiden zijn van hemipenen, mogelijk maken. Alleen ervaren houders of dierenartsen mogen eversie proberen, omdat dit ernstige schade kan veroorzaken als ze niet correct worden uitgevoerd.
Palpatie van Via Probe
Sommige houders proberen de aanwezigheid van hemipenen te verifiëren door een gladde, gesmeerde roestvrijstalen sonde in de ontluchting te brengen. Conceptueel, door de diepte te bepalen tot waar de sonde vrijelijk kan doordringen, kunt u de aanwezigheid van één reeks geslachtsorganen of andere afleiden. Wanneer correct ingevoerd, gaat de sonde over in een van de omgekeerde hemipenen of in een van de hemiclitori. Hemipenen zijn doorgaans langer dan hemiclitori, dus de sonde moet dieper doordringen bij mannen dan bij vrouwen.
Deze techniek wordt veel gebruikt om het geslacht van slangen en enkele hagedisspecies nauwkeurig te bepalen, maar het is niet altijd effectief bij monitorhagedissen. Het potentieel voor schade bestaat wanneer het door novicen wordt uitgevoerd, dus let op het droge, maar toepasselijke advies van monitorhagedis-expert Daniel Bennet in zijn boek "Een klein boekje met monitorhagedissen": "Over het algemeen kun je het beste niet interfereren met de geslachtsdelen van je hagedissen."
Endoscopisch onderzoek
De meest nauwkeurige methode die beschikbaar is om het geslacht van je hagedis te bepalen, is door je dierenarts de interne geslachtsklieren visueel te laten onderzoeken. Om dit te doen, maakt uw dierenarts een kleine incisie in de buik van de monitor, blaast de holte op met lucht en visualiseert eierstokken of teelballen. Een potentiële bonus van deze procedure is dat uw dierenarts vroege tekenen van interne ziekte opmerkt, die hij vervolgens kan behandelen, zodat u toekomstige gezondheidsproblemen kunt voorkomen.
Experimentele methodes
Wetenschappers, dierenartsen en dierenverzorgers experimenteren voortdurend met nieuwe technieken om de geslachten van monitorhagedissen te bepalen. Hoewel niet van toepassing op het meeste veldonderzoek, gebruiken wetenschappers en dierenartsen vaak röntgenfoto's of echografie om het geslacht van hagedissen te bepalen. In 2009 publiceerde Danny Brown van Queensland, Australië, een rapport in "Biawak", waarin hij zijn gebruik van krachtige verlichting toelichtte om de staartbases van captive monitoren te verlichten, waardoor de geslachten van de dieren konden worden bepaald. Andere onderzoekers, zoals het team onder leiding van J.G. Smith of Charles Darwin University, Darwin, Australië, hebben geprobeerd een methode te ontwikkelen voor het bepalen van controleseks die berust op lichaamsmetingen, hoewel hun onderzoek zich uitsluitend richtte op Australische soorten.
Overwegingen betreffende seksegerelateerde fok
Hoewel de veehouderij van zowel mannen als vrouwen grotendeels gelijk is, is het belangrijk om volwassen vrouwtjes te voorzien van een substraat dat geschikt is voor eierafzetting, aangezien zelfs vrouwtjes die niet met mannetjes paren, onvruchtbare eieren kunnen afzetten. Zonder een plek om hun eieren te deponeren, zullen de hagedissen ze bewaren, wat ernstige gezondheidsproblemen kan veroorzaken. Daarom moet u alle exemplaren opgeven waarvan u niet zeker weet dat ze bestaan uit een mannelijk diep uit deeltjes bestaand substraat, zoals aarde, klei of een mengsel van beide.
